Komparatystyka literacko-kulturowa

Collegium Maius, ul. Fosa Staromiejska 3, pok. 214, 87-100 Toruń

E-mail: komparatystyka@umk.pl, tel. +48 56 611 35 29, tel./fax +48 56 611 35 35

Facebook

zdjęcie nagłówkowe

Seminaria

Od 2020 roku zapraszamy na Międzynarodowe Seminarium Genologiczne “Teorie i praktyki gatunku w ujęciu komparatystycznym”.

Nasze wcześniejsze seminaria:

“Pogranicza – różnice – relacje” to cykl otwartych spotkań organizowanych przez Pracownię Komparatystyki Literacko-Kulturowej UMK. Do ich prowadzenia zapraszamy wybitnych komparatystów z różnych ośrodków naukowych, a jako uczestników – wszystkich zainteresowanych (zwłaszcza studentów, doktorantów, pracowników naukowych). Spotkania mają charakter seminaryjny. Zgodnie z najlepszymi tradycjami uniwersytetu, uczestnicy – zachęceni do zapoznania się z materiałami wskazanymi przez osobę prowadzącą – mogą dzięki nim wziąć udział w pobudzającej intelektualnie dyskusji.

Punktem wyjścia refleksji komparatystycznej jest różnica (kultury, języka, środków przekazu etc.). Komparatystyka to spotkanie z tym, co inne. Jednak w działaniach komparatystycznych polem eksploracji, a także polem wytwarzanym w trakcie badania jest pogranicze, czyli to, co wyłania się na styku granic czy między nimi. Badanie relacji, które dają się zaobserwować lub ustanowić na pograniczu, staje się w efekcie redefinicją samych granic, ich sproblematyzowaniem, czasami przesunięciem lub zakwestionowaniem. Staje się także – przynajmniej niekiedy – okazją do przemyślenia tożsamości tego, kto bada – czyli nas samych. Zapraszamy do wspólnego eksplorowania pograniczy, różnic, relacji!

30 listopada i 1 grudnia 2017 r. naszym gościem był Jan Gondowicz – tłumacz, eseista i krytyk literacki. Na zaproszenie Pracowni Komparatystyki Literacko-Kulturowej, Katedry Filologii Romańskiej i Instytutu Literatury Polskiej wygłosił na UMK dwie prelekcje: Wizyta Wielkiego Turka. O nowym przekładzie “Mieszczanina szlachcicem” Moliera oraz Conrad. Techniki wyobraźni.

12 maja 2017 r. prof. Katarzyna Jerzak z Akademii Pomorskiej w Słupsku poprowadziła seminarium pt. André Aciman: New York City albo pamięć miasta. Zapowiadała je następująco:

“Wszelkie prawdziwe życie jest spotkaniem”, powiedział filozof Martin Buber. Spotkanie ze sztuką – literaturą, muzyką, malarstwem – to też otwarcie się na człowieka, który ją stworzył, na jego wizję czy transpozycję rzeczywistości, myśli, odczuć. Na przykład mini-esej żydowskiego pisarza André Acimana, urodzonego w Aleksandrii, a wychowanego w Rzymie i Paryżu, o jego ulubionym budynku w Nowym Jorku nie traktuje wcale o Ameryce, mimo swego niewątpliwego umiejscowienia na mapie Manhattanu. Jest to poetycka medytacja o roli miejsca w naszym życiu – o tym, że nie kończymy się tam, gdzie kończy się zarys naszego ciała, tylko że domy, parki, pejzaże, ulice – wszystko to, co nas otacza – staje się częścią nas. Każde miasto to miejsce, w które chcąc nie chcąc wrastamy, z którym się zżywamy. Wróciłam do Sopotu po dwudziestu pięciu latach i z tej perspektywy widzę moje miasto – trochę jak Rip van Winkle – a w nim Paryż, riwierę Ligure, fragmenty innych miast, innych światów, innego czasu. Tekst Acimana w esencjonalny sposób ukazuje nie tylko, jak ważne są dla nas miejsca, ale też pokazuje nam, że pamięć miejsca i nasza tożsamość nachodzą na siebie. Obejrzymy też obrazy, o których wspomina autor (serię widoków katedry w Rouen namalowaną przez Moneta w latach 1882-3). Sam tekst, w oryginale i w tłumaczeniu, będzie nam towarzyszył jako punkt wyjścia i punkt odniesienia.

Prof. Katarzyna Jerzak studiowała filologię angielską na UAM w Poznaniu, a następnie literaturę porównawczą w Brown University (B.A., 1989) i Princeton (M.A. 1992 i Ph.D, 1995). Od 1995 do 2012 r. wykładała literaturę porównawczą w University of Georgia w Athens, GA (USA). Lauretka Rome Prize z historii sztuki Akademii Amerykańskiej w Rzymie (1999/2000). Publikuje na temat wygnania w literaturze i sztuce (Witold Gombrowicz, Giorgio de Chirico, E.M. Cioran, Norman Manea, Henryk Grynberg, Kazimierz Brandys, Andrzej Bobkowski, André Aciman). Jesienią 2007 była stypendystką Collegium Budapest na Węgrzech, a w semestrze wiosennym 2013 wykładała jako NEH Distinguished Visiting Professor w SUNY Potsdam (New York). Obecnie jest profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Neofilologii Akademii Pomorskiej w Słupsku.

Materiały dydaktyczne (miniesej Acimana wraz z przekładem polskim) można znaleźć tutaj. Uczestnicy seminarium przeczytali również dłuższy tekst André Acimana w “New York Review of Books”.

10 czerwca 2016 r. dr Magdalena Kardach, germanistka z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, poprowadziła na poddaszu Collegium Maius UMK zajęcia warsztatowo-seminaryjne na temat procesów kształtujących tożsamość, zatytułowane Kim jestem? Kim jesteś? Kim jest? Kim jesteśmy? Zdjęcia z warsztatów można obejrzeć tutaj.

28 kwietnia 2016 r. gościem naszej Pracowni oraz Katedry Filologii Romańskiej UMK był prof. François Rosset, jeden z najlepszych w świecie znawców twórczości Jana Potockiego, który wygłosił wykład Kto jest autorem “Rękopisu znalezionego w Saragossie”? Rozważania filologiczne i literaturoznawcze.

François Rosset jest profesorem literatury francuskiej na Uniwersytecie w Lozannie (Szwajcaria). Doktoryzował się na Uniwersytecie Jagiellońskim rozprawą o twórczości Jana Potockiego. Opublikował m.in. następujące książki: Le théatre du romanesque. Manuscrit trouvé à Saragosse entre construction et maçonnerie (1991), Drzewo Kraków. Mit polski w literaturze francuskiej 1573-1896 (1996, wyd. pol. 1997), Z Warszawy do Saragossy. Jan Potocki i jego dzieło (wspólnie z D. Triaire’em, 2000, wyd. pol. 2005), Ecrire à Coppet: nous, moi et le monde (2002), Jan Potocki. Biografia (wspólnie z D. Triaire’em, wyd. pol. 2006). Wraz z Dominikiem Triaire’em przygotował pięciotomową edycję dzieł Potockiego (2004-2006), obejmującą m.in. ostatnią wersję autorską Rękopisu znalezionego w Saragossie; stała się ona podstawą nowego polskiego tłumaczenia tego arcydzieła literatury francuskiej i polskiej (przekład A. Wasilewskiej, 2015). Prof. Rosset kierował francuską edycją monumentalnej Panoramy literatury polskiej XX wieku Karla Dedeciusa. Jest tłumaczem i popularyzatorem literatury polskiej (przekłady utworów Pawła Huellego, Krzysztofa Pendereckiego, Andrzeja Szczypiorskego). Pełni także funkcję prezesa Fundacji im. Kościelskich, przyznającej corocznie nagrodę literacką dla młodych pisarzy polskich. W kwietniu 2016 r. ukazał się w Genewie Dictionnaire critique de l’utopie au temps des Lumières, który współredagował z Bronisławem Baczką i Michelem Porretem.

31 marca 2016 r. w czytelni Centrum Sztuki Współczesnej “Znaki czasu” w Toruniu prof. Ewa Szczęsna wygłosiła prelekcję: Poetyka w świecie tekstów wieloznakowych

Wykład, ilustrowany prezentacją multimedialną, dotyczył sposobów istnienia struktur tekstowych – zwłaszcza metafory i narracji – w wypowiedziach pełniących różne funkcje (estetyczną, informacyjną, perswazyjną), tworzonych przy użyciu różnych znaków (językowych, dźwiękowych, ikonicznych), reprezentujących wreszcie różne dyskursy i media. Przedmiotem namysłu były dzieła sztuki (literatury, malarstwa, filmu), ale też teksty perswazyjne (np. reklama) oraz dziennikarskie. Analiza utworów cyfrowych – przekładów, cyfrowych reprezentacji dzieł analogowych – dowodzi ważnego wpływu technologii na kreację tekstu kultury i jego poetykę.

Dr hab. Ewa Szczęsna, prof. UW – kieruje Zakładem Komparatystyki na Wydziale Polonistyki UW. Jest badaczką poetyki, semiotyki i perswazyjności wieloznakowych i multimedialnych tekstów kultury współczesnej. Opublikowała m.in. książki Poetyka reklamy (2001) i Poetyka mediów (2007) oraz wiele artykułów z zakresu badań nad reklamą, komparatystyki mediów, poetyki i semiotyki przekazów cyfrowych. Współtworzyła też Słownik pojęć i tekstów kultury (2002) oraz pracę zbiorową Komparatystyka dzisiaj (t. 1: Problemy teoretyczne – 2010; t. 2: Interpretacje – 2011), redagowała tom Przekaz digitalny. Z zagadnień semiotyki, semantyki i komunikacji cyfrowej (2015).

15 maja 2015 r. dr hab. Michał Kuziak, profesor w Zakładzie Komparatystyki Instytutu Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, poprowadził seminarium na temat: Polskie doświadczenie słabości kulturowej i cywilizacyjnej (XIX – XX wiek).

Zapowiedział je w następujący sposób: “Przedmiotem interpretacji będą zapisy czterech polskich podróży na Zachód w XIX i XX wieku (w przypadku Stasiuka w grę wchodzi samo doświadczenie Zachodu, przypomnę, że pisarz deklaruje swoje niezainteresowanie podróżami po tej części Europy, co zresztą jest również znaczące w kontekście podjętego tu problemu) i widoczne w owych świadectwach przeżycie słabości kulturowej oraz cywilizacyjnej, pochodzenia z prowincji. Znamienne, że zapisy ujmujące doświadczenie Zachodu w związku z odczuciem własnej słabości pojawiają się u polskich twórców w drugiej połowie XIX wieku. Doświadczenia romantyków są inne, być może w związku z pamięcią wywodzenia się z dawnego imperium, a na pewno w związku z przekonaniem o własnej misji w świecie nowoczesnej cywilizacji zachodniej (podobnie inne są doświadczenia polskich podróżników doby staropolskiej). W trakcie seminarium zajmiemy się tak konstruowanymi narracjami autoorientalizacji, jak i widocznymi w zaproponowanych do lektury fragmentach próbami przepracowania pozycji słabości”.

Punktem wyjścia interesującej dyskusji były fragmenty Lalki Bolesława Prusa, Rodzinnej Europy Czesława Miłosza, Wspomnień polskich Witolda Gombrowicza, Fado Andrzeja Stasiuka oraz Fantomowego ciała króla Jana Sowy.